ANA-MAKSİM GORKİ

Bir aile düşünün. Anne, baba ve genç bir evlat. Baba alkolik biridir. Eve her gün içerek gelir. Ve aile bireylerine hakaret eder. Eserin ana kahramanı anne yani pelage’dir. Pelage oldukça iyi kalpli temiz biridir. Ailenin tek çocuğu olan Pavel ise babası gibi alkoliktir. Bir süre sonra baba ölür. Zaten alkoliktir ve başka rahatsızlıkları baş gösterince daha fazla hayatta kalmaz. Babasının ölümünden sonra bu kez de Pavel eve her gün içerek gelir ve annesine hakaretler yağdırır. Ancak son zamanlarda Pavel’ in davranışlarında bir tuhaflık görülür. Tuhaflıktan kasıt; Pavel’in annesine karşı olan davranışlarında ki iyileşmedir. Önceleri annesine bağırıp çağıran Pavel artık annesine; ana, anacığım, siz şeklinde hitap etmeye başlar. Pelage hayretler içerisindedir. Bu duruma çok şaşırır. Çocuğunda ki bu değişme onu korkutur. Aslında Pelage oğlundaki bu olumlu değişme nedeniyle çok sevinir. Ama bir yandan da oğlunun neden yaşıtları gibi davranmadığını kendisine sorar.
Pelage bir gün oğluyla konuşma fırsatı bulur. Ona, neden böyle davrandığını kendisinde ki bu değişmenin nedenini sorar. Pavel’de annesine: yasak kitaplar okuduğunu ancak bu kitaplarda, haklarının savunulduğunu söyler. Ayrıca Pavel annesine: ana bir düşün; kırk yaşındasın ama bir gün bile insanca yaşadın mı? Der. Bu konuşmalar karşısında Pelage çok korkar. Oğluna; kendisi için endişe ettiğini söyler. Pelage oğlunun yasak dediği kitapları evinde görür ve bu kitapların sayısının da gün geçtikçe arttığını fark eder. Bir gün Pavel annesine; şehirden arkadaşlarının geleceğini ve toplantı yapacaklarını söyler. Pelage çok korkar. Bu arkadaşların nasıl insanlar olduğunu düşündükçe korkusu büsbütün artar. O gün gelir. Pavel’in arkadaşları eve tek tek gelirler. Konuşmalar başladığında Pelage çocuklarda ki samimiyeti anlar. Dolayısıyla bu gençlerden korkulmaması gerektiğini düşünür. Artık toplantılar daha sık yapılmaya başlar. Pavel ve arkadaşları bir fabrikada işçidir. Mücadelenin sürdürülmesi için fabrikaya bildiriler dağıtılır. Tabi Pavel’in evine giren çıkanların artması komşuları huzursuz eder. Bunun üzerine de çarlık düzeninin güvenlik güçleri Pavel’in evine sık sık baskınlar yapar. Yapılan baskınların birinde Pavel tutuklanır. Pavel hapse düşünce bildirileri kimin dağıtacağı sorunu ortaya çıkar. Ana bu görevi kendisinin yerine getireceğini söyler. Fabrikaya işçi olarak girer ve bildirileri dağıtır. Pavel’in arkadaşları şaşırırlar. Çünkü ana mücadeleye başlamıştır ve görevini çok iyi bir şekilde yerine getirir. Ayrıca sorumluluk bilinci anayı mutlu eder. Bu arada yaklaşan bir mayıs vardır. Öncesinde de Pavel serbest bırakılır. 1 Mayıs’ a öncülük edecektir. Ve artık emekçilerin büyük günüdür. Devrim marşları söylenmeye başlanır. Pavel bu kitlenin en önündedir. Pelage bir yandan gurur duyarken öte yandan oğlu için endişe etmektedir. Çünkü oğlunun tekrar hapse girme riski vardır. Marşlar söylenirken çarlık da boş durmaz. Miting alanına asker gönderilir. Askerlerin geldiğini gören halk kaçar. Pavel ve arkadaşları yalnız kalırlar. Pavel yine tutuklanır. Mücadele böylece kesintiye uğrar.
Maksim Gorki’nin bu eserinden çıkarılacak üç temel ve önemli sonuç vardır. Birincisi Pavel’le ilgilidir. İlk zamanlar eve sürekli içkili gelip annesine hakaretler yağdıran Pavel; sosyalist kültürle tanıştıktan sonra annesine ve çevresine karşı olumlu anlamda değişir. Bu sosyalist kültürde ahlak ilkelerinin ne kadar ön planda olduğunu gösterir. Ancak kapitalizme bakıldığında; herkesin birbirine karşı boğazlama siyaseti izlediği görülür. Diğer bir sonuç: oğlunu ilk zamanlar mücadeleden çekmeye çalışan ana zamanla kendisini mücadelenin içinde bulur. Çünkü o da oğlu ve arkadaşlarının halk için mücadele verdiklerini, dolayısıyla doğru yolda olduklarını anlar. Eserden çıkarılacak olan bir diğer ve önemli sonuçta; 1905 hareketinde işçiler arasında yeterli bir örgütlenme olmayışıdır. Başarısız gerçekleşen 1 Mayıs bunun en büyük örneğidir. Maksim Gorki’nin bu mükemmel yapıtı emekçilerin mücadele rehberlerinden olmakla kalmamakta sosyalist kültürü insanlara çok iyi bir şekilde anlatmaktadır. Bu nedenle de kesinlikle okunması gereken bir eserdir..